คำทับศัพท์ ศัพท์บัญญัติ

ทำไมต้องมีศัพท์บัญญัติ และคำทับศัพท์ ?          

ไทยมีความสัมพันธ์กับต่างชาติด้วยเหตุผลหลายประการ มีการยืมคำภาษาต่างประเทศมาใช้ด้วยวิธีการทับศัพท์ และบัญญัติศัพท์ขึ้นมาใช้ ทั้งในวิชาการและทั่วไป การศึกษาเรื่องการใช้คำในภาษาไทย จะช่วยให้สามารถใช้คำทับศัพท์และศัพท์บัญญัติต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง การยืมคำภาษาต่างประเทศมาใช้ในภาษาไทยมี ๒ วิธี คือ การทับศัพท์ที่เรียกว่า คำทับศัพท์ และการบัญญัติศัพท์ที่เรียกว่า ศัพท์บัญญัติ

คำทับศัพท์

       คำทับศัพท์ คือ คำที่ถ่ายเสียงและ/หรือถ่ายรูป มาจากรูปคำในภาษาอื่น และนำมาเขียนในรูปแบบของภาษาเราเพื่อให้คนที่ใช้ภาษาสามารถออกเสียงได้ถูกต้อง หรืออย่างน้อยใกล้เคียงกับภาษาเดิม  คำทับศัพท์นั้นยืม    มาจากภาษาต่างประเทศหลายภาษา เช่น   ทมิฬ เปอร์เซียร์ อาหรับ ญี่ปุ่น โปรตุเกส  ฝรั่งเศส ฮินดี พม่า มอญ

ตัวอย่างคำทับศัพท์

– ภาษาทมิฬ เช่น กะไหล่ กุลี กานพลู กำมะหยี่ จงกลนี ตรียัมปวาย ตะกั่ว ปะวะหล่ำ ยี่หร่า   สาเก อาจาด กะละออม กะหรี่ (ชื่อแกงชนิดหนึ่ง)

– ภาษาเปอร์เซีย เช่น กากี กาหลิบ กุหลาบ เกด (องุ่นแห้ง) เข้มขาบ (ชื่อผ้า) คาราวาน ชุกชี   (ฐานพระประธาน) ตาด (ผ้าไหมปักเงินหรือทองแล่ง) ตรา (เครื่องหมาย) ตราชู (เครื่องชั่ง)   บัดกรี (เชื่อมโลหะ) ปสาน (ตลาด) ฝรั่ง (คำเรียกชาวยุโรป) ราชาวดี (พลอยสีฟ้า) สุหร่าย   (คนโทน้ำคอแคบ) องุ่น สักหลาด ส่าน (ผ้าคลุมกายหรือหน้า) เยียรบับ (ผ้าทอยก ดอกเงินหรือทอง)

– ภาษาอาหรับ เช่น กะลาสี การบูร กั้นหยั่น กะไหล่ ฝิ่น โก้หร่าน     

– ภาษาญี่ปุ่น เช่น เกอิชา กิโมโน คามิคาเซ่ คาราเต้ เคนโด้ ซามูไร ซูโม่ ซากุระ เทมปุระ ฟูจิ   สุกี้ยากี้ ยูโด

 -ภาษาโปรตุเกส เช่น สบู่ กัมปะโด ปิ่นโต กะละแม กะละมัง จับปิ้ง เลหลัง บาทหลวง ปัง ปิ่นโต เหรียญ      

-ภาษาฝรั่งเศส เช่น กงสุล กรัม กาสิโน กาแฟ กาเฟอีน กิโยติน กิโลกรัม กิโลลิตร โก้เก๋ เชมเปญ โชเฟอร์ คูปอง เปตอง ปาร์เกต์ คาเฟ่ ครัวซองท์ บุฟเฟต์     

-ภาษาฮินดี เช่น อะไหล่ ปาทาน     

-ภาษาพม่า เช่น หม่อง กะปิ ส่วย

-ภาษามอญ เช่น มะ เม้ย เปิงมาง พลาย ประเคน

ศัพท์บัญญัติ             

ศัพท์บัญญัติ คือ คำศัพท์ที่กำหนดขึ้นเพื่อใช้เป็นมาตรฐานในการเขียนเอกสารของทาง ราชการ และการเรียนการสอน ผู้ออกศัพท์บัญญัติในปัจจุบันคือ  ราชบัณฑิตยสถาน  
         ศัพท์บัญญัติภาษาไทยที่ใช้มักจะมาจากภาษาอังกฤษศัพท์บัญญัติ จะแบ่งออกเป็นหมวดหมู่ ต่างๆ เช่น คอมพิวเตอร์ แพทยศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเชื่อมพลังงาน  ประชากรศาสตร์ พฤกษศาสตร์  ปรัชญา ประกันภัย วรรณกรรม   ปรับอากาศ สัทศาสตร์ นิติศาสตร์ ศิลปะ เทคโนโลยีสารสนเทศ ยานยนต์ ทันตแพทยศาสตร์ ธรณีวิทยา คณิตศาสตร์               

ตัวอย่างศัพท์บัญญัติ         

แฟลต , อพาร์ตเม้นต์                          = ห้องชุด       
คอมพิวเตอร์                                    = คณิตกร         
ดีวีดี                                          = แผ่นวีดีทัศน์ระบบดิจิตอล         
ปริ้นเตอร์                                        = เครื่องพิมพ์         
อินฟีนีตี้                                           = อนันต์         
ซิมการ์ด                                          = บัตรระบุผู้เช่า         
ซิม                                                = มอดูลระบุผู้เช่า         
จอยสติ๊ก                                         = ก้านควบคุม       
ซีพียู                                               = หน่วยประมวลผลกลาง       
คีย์บอร์ด                                          = แผงแป้นอักขระ       
Radio                                             =วิทยุ       
Communication                              =คมนาคม       
Post card                                       =ไปรษณียบัตร       
Editor                                            =บรรณาธิการ       
Police                                            =ตำรวจ   
Telegram                                       =โทรเลข                             
Telephone                                     =โทรศัพท์ 

หลักการบัญญัติศัพท์มี ๒ ประการ ดังนี้

๑.การเกิดคำใหม่

 ๑.๑ การคิดคำศัพท์ไทยให้ตรงกับความหมายเดิมของคำนั้นๆให้มากที่สุด เช่น

ศัพท์บัญญัติภาษาอังกฤษ
น้าค้างแข็งFrost
ตลาดมืดBlack market
ค่าผ่านทางToll
เครือข่ายNetwork
ปีแสงLight year
พัดลมFan
โลกเสรีFree world
เรือดำน้ำSubmarine
ไม้ขีดไฟMatch
ลูกเสือBoy scout
ไฟฟ้าelectricity

           ๑.๒ ถ้าหาคำไทยได้ไม่เหมาะสม ให้สร้างคำใหม่โดยใช้คาภาษาบาลีและสันสกฤต ซึ่งต้องเป็นคำที่มีใช้มาก่อนและสามารถออกเสียงได้ง่าย

ศัพท์บัญญัติภาษาอังกฤษ
ทฤษฎีtheory
วัฒนธรรมculture
ปรัชญาphilosophy
กิจกรรมactivity
มลพิษpollution
มหาวิทยาลัยuniversity
วิทยาศาสตร์science
ยานอวกาศspacecraft
โทรทัศน์television
ไปรษณียบัตรpostcard
บุคลิกภาพpersonality
ธนาคารbank
ธัญพืชcereal

ตัวอย่าง ศัพท์บัญญัติที่ใช้ในสาระการเรียนรู้ต่าง ๆ สาระการเรียนรู้

ศัพท์บัญญัติภาษาอังกฤษสาระการเรียนรู้
ภาษาและวรรณคดีจินตภาพimage
 ท่วงทานองการแต่งstyle
คณิตศาสตร์อนุกรมseries
 ค่าเฉลี่ยmean
 ฐานนิยมmode
วิทยาศาสตร์ชีวฟิสิกส์biophysics
 โภชนาการnutrition
 ภาวะโลกร้อนGlobal warming
เทคโนโลยีและสารสนเทศวีดิทัศน์video
 ไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์(อีเมล)Electronic mail (E-mail)
 ส่วนชุดคำสั่ง,ซอฟต์แวร์software
สังคมศาสตร์โลกเสรีFree world
 พรรคการเมืองPolitical party
 อุปสงค์      demand
ศิลปะและวัฒนธรรมงานสื่อผสมMixed media
 จังหวะrhythm
 ทำนองmelody
สุขศึกษาและพลศึกษาสุขภาพhealth
ภาวะไร้สมรรถภาพincompetenceภาวะไร้สมรรถภาพ

๒. การทับศัพท์ ในกรณีที่ไม่สามารถหาคาที่เหมาะสมได้ ทั้งคำภาษาไทยและคำภาษาบาลีสันสกฤต ให้ใช้วิธีทับศัพท์ เช่น

คำทับศัพท์ภาษาอังกฤษ
เบียร์beer
ฟิล์มfilm
คอมพิวเตอร์computer
ซีเมนต์cement
เค้กcake
แซนด์วิชsandwich
แบดมินตันbadminton
ช็อกโกแลตchocolate
โอลิมปิกolympic
เว็บไซต์website
ทรัมเป็ตtrumpet
เสื้อเชิ้ตshirt
ออกซิเจนoxygen

การใช้คำทับศัพท์ ควรใช้ในกรณีที่ไม่มีคาไทย คาบาลีหรือสันสกฤตบัญญัติไว้ เพื่อฝึกฝนการใช้ภาษาไทยให้ถูกต้องและเป็นการอนุรักษ์ภาษาไทย เช่น ควรใช้คาต่าง ๆ ดังนี้

รถจักรยานยนต์           แทนคำว่า        มอเตอร์ไซค์

สวัสดีค่ะ สวัสดีครับ        แทนคำว่า        ฮัลโหล

ตกลงค่ะ ตกลงครับ        แทนคำว่า        โอเค

โทรทัศน์                   แทนคำว่า       ทีวี

สรุปความรู้

๑. ศัพท์บัญญัติ คือ การคิดคำศัพท์โดยใช้คำภาษาไทย ภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต แทนคำศัพท์

ภาษาอังกฤษ โดยผ่านการพิจารณาจากคณะกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิและมีการยอมรับจากผู้ใช้ภาษา

๒. หลักในการบัญญัติศัพท์ ได้แก่ คิดคาศัพท์ไทยให้ตรงกับความหมายเดิม สร้างคำใหม่ โดยช้ำภาษา บาลีสันสกฤต ที่สามารถออกเสียงได้สะดวก ถ้าไม่สามารถหาคาที่เหมาะสมได้ ให้ใช้คำทับศัพท์

๓. คำทับศัพท์ เกิดจากการหาคาศัพท์อื่นแทนที่คาภาษาต่างประเทศได้ไม่เหมาะสม ในกรณีนี้เราสามารถ ใช้คาภาษาต่างประเทศได้ แต่ถ้าคำต่างประเทศนั้นมีศัพท์บัญญัติอยู่แล้ว ควรใช้ศัพท์บัญญัติแทนคำภาษาต่างประเทศนั้น